Leonardo da Vinci - wielki mistrz XVI wieku - ciekawostki

Co wiemy o Leonardzie?

Jeśli zapytałybyśmy się Was o to, co wiecie na temat Leonarda da Vinci, większość z Was odpowiedziałoby na pewno, że był wielkim malarzem. I to jest prawda - Leonardo da Vinci był niezwykłym człowiekiem i wybitnym malarzem, który w ciągu całego swojego życia namalował tylko 20 obrazów. Jego obrazy zna cały świat. Do naszych czasów przetrwało  zaledwie 15  z nich. 
Najbardziej znany znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie i jest to  "Dama z gronostajem"

Leonardo da Vinci, Dama z gronostajem, 149o r.

Warto jednak, żebyście wiedzieli, że da Vinci nie był tylko malarzem.

Da Vinci był artystą i uczonym w jednej osobie, słynął z niepospolitego talentu
oraz nieodpartej żądzy wiedzy. Był filozofem, poetą, interesował się wszystkimi
dziedzinami nauki i choć określał się mianem człowieka bez wykształcenia,
ciągle dociekał tajemnic natury i techniki.

Jako architekt i inżynier wykonywał odważne projekty, wyprzedzające późniejsze odkrycia, mimo że żaden z wynalazków Leonarda nie znalazł praktycznego zastosowania za jego życia, zaprojektował prototypu kombajnu, koparki, helikoptera, czołgu miotającego kamieniami, różnego typu maszyn hydrauliczne oraz lotnię.

Leonardo da Vinci,  Projekty, 149o r.

Jak zauważyliście tu pojawia się ciekawostka - Leonardo da Vinci pisał lewą ręką, od prawej do lewej, posługiwał się pismem zwierciadlanym - żeby odczytać jego zapiski trzeba przystawić lusterko.

Jako fizyk i matematyk badał prawa optyki i ruchu. Dogłębnie studiował anatomię człowieka (choć w tamtych czasach było to zabronione), wykonując liczne, mistrzowskie rysunki, które ilustrowały doświadczenia artysty w tej dziedzinie.

Jednym z najsłynniejszych rysunków Leonarda jest studium proporcji człowieka,
ukazujące figurę ludzką wpisaną w okrąg i kwadrat nazwane 
„Proporcje ciała ludzkiego wg Witruwiusza”

Leonardo da Vinci, Człowiek witruwiański,  około 1490 r.

Leonardo to również baczny obserwator i myśliciel, który przez ponad trzydzieści lat skrupulatnie zapisywał wszystkie swoje idee, pomysły, projekty, a także szkice i rysunki. Zachowała się niestety tylko połowa spośród zbioru ponad 13 tysięcy kart, w tym Kodeks Huygenowski na temat proporcji ciała człowieka oraz stosunków matematycznych pomiędzy poszczególnymi jego częściami. To  właśnie w nim jest słynny Człowiek witruwiański, bodajże najbardziej znany rysunek Leonarda. 

Zebrałyśmy dla Was teraz garść ciekawostek, które pozwolą Wam wyobrazić sobie jakim człowiekiem był Leonardo.

Jak podają różne biograficzne książki Leonardo
był człowiekiem z wielkim urokiem, uroczym rozmówcą o miłym i hojnym charakterze, zawsze elegancki i atrakcyjny, lubił jaskrawą garderobę, wysportowany, miał około 175cm wzrostu.

Był  wegetarianinem i walczył o wolność zwierząt, gdy przechodził obok klatek ptaków wystawionych na sprzedaż na placu we Florencji, 

kupował je wszystkie, a potem pozwolił im odlecieć, oddając im wolność.

Leonardo da Vinci, Studia kotów i smoka, 

Choć do dzisiaj nie przetrwał żaden egzemplarz pióra Leonardo, ani nawet jego elementy, szkice i przekroje można odnaleźć w jego notatkach. 

A kluczowym dowodem na to, że Leonardo zbudował pióro wieczne jest to, że jego notatki spisane są pismem o stałym kontraście.  Oznacza to, że Leonardo nie pisał piórem gęsim, które pozostawia charakterystyczny wzór blaknięcia. Musiał używać pióra ze zbiorniczkiem.

Leonardo da Vinci, rysunki botaniczne, 

Jako pierwszy zrozumiał, że licząc pierścienie wzrostu pnia drzew można  stwierdzić
w jakim wieku jest drzewo.

Ujawnił światu zasadę funkcjonowania serca w ludzkim ciele, w epoce, 
kiedy wciąż wierzono, że serce służy tylko do ogrzania krwi.

Leonardo da Vinci, szkice serca, 

Lubił wymyślać zagadki, szarady, puzzle, gry różnego rodzaju, 
a przede wszystkim był wyjątkowy w rozwiązywaniu rebusów,
 uwielbiał rozśmieszać innych, opowiadać dowcipy i śmieszne historie.

Wśród jego wielu pasji znalazł się również ta do sztuki kulinarnej. Wiemy, że był świetny
w robieniu ciast, napisał ponad 120 przepisów na gotowanie i wymyślił "przodka  " korkociągu, krajalnicy, blendera, zgniatarki do czosnku, a nawet maszyny do spaghetti.

Nie sposób krótko wymienić wszystkich jego pomysłów. Leonardo zajmował się prądami morskimi, obmyślił urządzenia do mierzenia siły wiatru i prędkości statków, 
badał lot ptaków, wśród jego szkiców jest szkic pra-samolotu. 
Zapoczątkował rozwiązywanie najprostszych zagadnień  statycznych,
 takich jak znajdowanie wypadkowej kilku sił czy rozkładanie danej siły na siły składowe, zastanawiał się nad pracą belek zginanych, rozporem łuków, teorią równi pochyłej. 
Poznając naturę szukał sposobów praktycznego wykorzystania zdobytej wiedzy. 
Wśród jego projektów można wymienić: łódź podwodną, śmigłowiec, maszyny łatające, spadochron, strój płetwonurka, projekt czołgu napędzanego ludzkimi mięśniami, 
rozmaite koparki, dźwigi i całą masę innych urządzeń i budowli jak choćby kamiennego mostu łukowego o rozpiętości 600 metrów.

O Leonardo można opowiadać jeszcze długo :D 
Zachęcamy Was więc do obejrzenia filmu...

A my wrócimy jeszcze na chwilę do jego dzieł malarskich.  

Najsłynniejszym obraz Leonarda Da Vinci, jedno z najbardziej rozpoznawalnych
 i najdroższych dzieł sztuki na świecie - "Mona Lisa". Mało dzieł wzbudza tyle emocji, natomiast Gioconda cieszy się niesłabnącą sławą od wielu lat.

Powstała prawdopodobnie w latach 1503-1506, natomiast niektórzy badacze twierdzą,
że Leonardo kontynuował prace nad nią aż do 1517 roku!  Co ciekawe pod znanym obecnie wizerunkiem kryją się... inne portrety! Są one efektem prac artysty, który prawdopodobnie kilka razy podchodził do prób namalowania obrazu.

Od wielu lat jest on obiektem badań naukowców. Jedno z pytań, które stawiali sobie badacze, brzmiało: Co się stało z brwiami Mona Lisy? Rzeczywiście, wystarczy chwila
by dostrzec, że Mona Lisie czegoś brakuje; jak się okazało, jest to efekt techniki zastosowanej przez twórcę. Otóż Leonardo podczas tworzenia dzieła nałożył przeszło 30 warstw farby,
z których niektóre były cieńsze od ludzkiego włosa! Ofiarą tego zabiegu padły
brwi Giocondy – pod wpływem warunków atmosferycznych jako pierwsze
 wyblakły, stając się niewidocznymi. 

Leonardo da Vinci, Mona Lisa 

Największą zagadkę stanowi uśmiech Mona Lisy. Jedni patrząc na obraz twierdzą,
że postać zachowuje neutralny wyraz twarzy, inni dostrzegają cień uśmiechu. Co ciekawe, tajemnicy tej nie są w stanie rozwiązać nawet naukowcy i artyści. 500 lat temu,
gdy obraz powstawał, nie zwykło się ukazywać dam na portretach z uśmiechem na twarzy, więc dzieło budzi dzięki temu jeszcze więcej kontrowersji. Jedno z wyjaśnień brzmi tak,
 że wyraz twarzy Mona Lisy jest neutralny, jednak dzięki licznym sztuczkom i technikom polegającym na złudzeniu optycznym Leonardo uzyskał ten niespotykany efekt. 

Tajemnice, kunszt twórcy i niespotykana historia – to wszystko sprawia, że Mona Lisa
od wielu lat cieszy się wielką sławą i... wartością! W 1962 roku została ona wyceniona
 na 100 mln dolarów, co w przeliczeniu na dzisiejszą wartość daje 830 milionów dolarów! 
"Mona Lisa" również  wielokrotnie była tematem malarzy, innych artystów, programów satyrycznych i satyryków, nawet dziś jest  bardzo popularna :)

Oczywiście o tym najsłynniejszym obrazie można napisać znacznie, znacznie więcej niż my dzisiaj ale myślimy, że dla Was to i tak  jest to długa lekcja :)  

Na pewno też znacie  "Ostatnią Wieczerzę", która dla odmiany jest malowidłem ściennym. 

Malowidło ma wymiar 8,8 na 4,6 metra.  Większość z nas wie, że "Ostatnia Wieczerza" 
nie jest obrazem zamkniętym w ramie, a można ją podziwiać na ścianie. 


Leonardo da Vinci, Ostatnia wieczerza

Jeśli z tego powodu ktoś nazwie to dzieło freskiem to popełni błąd. To malowidło ścienne. Nazwa fresk oznacza konkretną technikę malarską, w której zaprawa na ścianie jest wciąż wilgotna, co wymaga bardzo szybkiego wykonania pracy. Leonardo wybrał inną metodę. Stosując "suchą" technikę mógł pozwolić sobie na przemyślenia i poprawki, mógł odwzorować efekty świetlne i cienie.  

Realizacja zajęła malarzowi prawie trzy lata. Malowidło ilustruje Ewangelię, 
ale odnosi się również do ustanowienia sakramentu eucharystii. Mówią o tym gesty Chrystusa, który jedną ręką wskazuje chleb, a drugą wino.

Leonardo nie przewidział jednego. Odrzucenie tradycyjnej metody fresku może poprawiło wyglądu jego dzieła, ale sprawiło również, że całość nie przywarła do powierzchni ściany 
tak jak powinno. Skutkiem tego dzieło zaczęło blaknąc jeszcze za życia mistrza, 
zaczęło łuszczyć się i blaknąć już kilka lat po jego wykonaniu. 

Co więcej, w 1652 roku wykuto na ścianie z malowidłem otwór drzwiowy i tym samym bezpowrotnie zniszczono fragment obrazu, obejmujący część stołu oraz stopę Chrystusa. 

Więcej szczęścia praca Leonarda miała w sierpniu 1943 roku. Wtedy w budynek 
uderzyła bomba, która zniszczyła znaczącą część refektarza. 
Ściana z "Ostatnią Wieczerzą" pozostała jednak nietknięta.

Kolejne renowacje nie przynosiły większego efektu.  Ostatnia z nich została zakończona
w 1999r. i trwała 21 lata, znacznie dłużej niż sam Leonardo pracował nad malowidłem.
Ta konserwacja nie przywróciła dziełu jego pierwotnego wyglądu, jest to już całkowicie niemożliwe, ale odkryła wartości, które dla Leonarda były tak cenne - szlachetny rysunek
i subtelne studia światła.

Dzieło możemy podziwiać na ścianie refektarza (sali jadalnej) dominikańskiego konwentu Santa Maria delle Grazie w Mediolanie. Dzieło robi naprawdę spore wrażenie i warte jest wizyty. Zobacz ją, zanim w jakiś sposób nie zniknie z miejsca, w którym się znajduje.
W sezonie turystycznym trzeba się sporo naczekać, bo chętnych jest mnóstwo,
a do środka wpuszczają tylko po 25 osób na 15 minut. Kwadrans jednak wystarczy,
aby docenić jedną z pereł XVI wieku.

Takich ludzi jak Leonardo da Vinci w historii świata było niewielu.  Zapraszamy Was również do przeczytania lekcji biograficznej o życiu Leonarda, jak również do spróbowania stworzenia prac plastycznych inspirowanych dziełami  wielkiego mistrza.

Pozdrawiamy serdecznie